Wij hier in het “Vrije Westen” zijn nu al drie generaties zodanig vertrouwd met onze vrijheid, dat we er nauwelijks nog bij stilstaan wat voor een hoog goed die vrijheid wel is. We vinden ze vanzelfsprekend en gaan er gemakshalve van uit dat je ze bij geboorte in je rugzakje meekrijgt. Voor ons is dat wel zo, maar het zou ons ertoe kunnen aanzetten even aandacht te hebben voor mensen die datzelfde geluk niet of nauwelijks gekend hebben. In deze productie, waarvan de 3 CD de neerslag is, gaat Phil Manzanera, met de hulp van een plejade aan bekende en minder bekende muzikanten, dieper in op de strijd die mensen in een recent verleden hebben gevoerd om hun vrijheid te (her)winnen in Cuba, Italië en (vooral) Zuid-Afrika.

Aan de hand van klassieke strijdliederen als “Asimbonanga”, “Bella Ciao”, “Chan Chan”, “Biko”, “Free Nelson Mandela”, “Shosholoza”, “The Partisan” en veel nieuw geschreven liederen brengen de verschillende gezelschappen in ruim drie uur tijd en ruim 35 songs een muzikaal overzicht van wat muziek in de drie genoemde landen betekend heeft in de strijd om vrijheid. Manzanera noemde ik al, maar naast hem, zijn ook van de partij: Neill Solomon, een van de toonaangevende songwriters van de huidige generatie in Zuid-Afrika, Ray Phiri, Juan de Marcos, Little Steven, de volledige Neville-familie, Robert Wyatt, N’Faly Kouyaté, Christine Salem, Daryl Johnson…om slechts die te noemen en ruim vijftig anderen onvermeld te laten.

CD 1 heeft als ondertitel “Celebration” en bezingt vooral de fase van de euforie na de pas (her)’ge)wonnen vrijheid. CD 2 heet “Introspection” en beschouwt het proces van het verlies van de vrijheid en hoe de mens, door zijn gelatenheid, de kans geeft aan dictatoriaal geïnspireerde figuren om alle terrein te veroveren. In deel 3 laait de hoop meer op en gaat het erom dat de mens nu wel voldoende geleerd heeft uit het verleden, om niet opnieuw te laten gebeuren wat in het verleden tot zoveel drama en trauma leidde. Ik ben zo vrij aan dat laatste even te twijfelen: als ik maar even rondkijk in Europa, van Italië naar Hongarije, van Nederland en België naar Oostenrijk en Denemarken, dan zie ik parallellen met een periode die ik alleen maar uit de geschiedenisboeken ken, maar die ik zeker niet wil herbeleven.

Hoe het ook zij: werkstukken als dit hebben absoluut een signaalfunctie en zij die ogen en oren aan hun hoofd hebben, (h)erkennen al lang de voortrekkersrol, die artieste te spelen hebben in crisistijden als deze. Daarom alleen al heeft deze collectie absoluut haar plaats in de muziekgeschiedenis: wie zeventien nationaliteiten weet te verenigen, die kan veel bereiken.

(Dani Heyvaert)